TRADISI “PASAR SENGGOL” ING KEBUMEN

Pasar kang ora saben dhaerah bisa ditemokake yaiku Pasar Senggol. Anane mung neng dhaerah Kebumen. Papan dununge ing dhusun Selang. Yen pasar kaya biasane manggon ing salah sijining papan kang mligi kanggo dodol para bakul. Bakul iki padha ngandhakake regane barang amrih dienyang wong-wong kang pengin tuku barang mau. Beda karo ing pasar senggol, ing kono para bakul amung nggelar dagangane sinambi melu ngramekake kahanan ing kono ora merga golet bathi. Ing pasar umum uga ana “bango” papan kanggo nggelar barang dagangane. Yen ing pasar senggol bakul-bakul padha jejer-jejer ing pinggir dalan.

Pasar senggol manggon ing saturuting dalan gedhe ing dhusun Selang. Dalan iku arane dalan Kutoarjo. Dalan kang kagolong salah sijining dalan kang rame kanggo lalu lintas kendaraan tumuju alun-alun Kebumen utawa pusat kota Kebumen. Nalika ana pasar senggol kahanan dalan mau dumadakan owah . Dalan kang maune amung kanggo jalur lalu lintas saiki owah dadi pasar kang tumpek breg, kaya-kaya wong sekabupaten Kebumen kumpul kabeh neng kono.

Dawane pasar kuwi kira-kira 500 meter kebak dening bakul-bakul kang nggelar barang dagangane. Mila ora gumun yen pasar senggol njalari dalan Kutoarjo dadi macet. Yen motor tesih bisa liwat nanging kudu alon-alon sembari sikile mudhun ing dalan, merga banget akehe wong-wong kang padha nggejubel ing dalan. Ananging mobil ora bisa ngliwati dalan iku, kudune milih dalan alternatif yaiku dalan Tamanwinangun.

Barang kang digelar para bakul klonthongan ing pasar senggol yaiku jajanan pasar, maneka warna panganan, sandhangan, dolanan, pernak-pernik kanggo wong wedon, kembangan lan tesih akeh maneh. Kahanan pasar senggol mung sedina, yaiku wiwit esuk nganti tekan bengi nembe rampung kira-kira jam rolas wengi. Kamangka mung sedhela nanging sing padha teka nganti ewonan wong ngumpul ing dalan Kutoarjo kuwi. Merga tradisi pasar senggol iki namung dipengeti setaun pisan, mila wong-wong Kebumen ngrasa dadi perkara kang kudu dilakoni yaiku kudu teka ngrameni pasar kuwi aja nganti klewatan.

Ora mung bocah enom kang madhati pasar iki, akeh bocah cilik, bapak-bapak lan ibu-ibu sing pengin nonton pasar sing mung dipengeti setaun pisan iki, wong kang wis udhur uga ora kalah saing nekani acara kang sejatine amung kanggo bocah enom. Mila ora gumun yen ora mung warga Kebumen kang ngrameni pasar kuwi, warga seka dhaerah Purworejo, Sokaraja lan Banyumas uga ora nglewatake kalodhangan golet jodho iki.

Akehe wong kang padha teka ora niyat tuku barang tartamtu nanging amung mlaku-mlaku karo nyawang wong-wong liyane kang uga lagi mlaku-mlaku . Apa maneh bocah enom kang lagi masa puber, senenge mlaku mrana-mrene murih pengin didelokake dening wong-wong utawa pengin dadi pusat perhatian. Nanging ya uga ana sing tenanan teka merga tuku barang kang dipengini ora mung mlaku-mlaku.

Ajang golet jodho, sebatan kanggo pasar senggol. Khususe para bujang kang kangelan golet jodho. Ora kalah saing, para prawan uga nyengkuyung acara kaya mangkene. Ana kapercayan kanggo sapa bae kang lagi golet bojo bakal ketemu karo jodhone utawa kanggo bocah enom kang lagi golet pacangan bakal ketemu karo sing diidham-idhamake. Nyatane ya akeh wong sing entuk jodho sakwise nonton pasar senggol iki. Nanging kabeh iki gumantung marang pribadhine dhewek-dhewek. Yen wonge sumeh, srawung marang wong liya, cepet akrab karo wong sing durung dikenal mesthi bakal cepet kaparingan jodho. Nanging yen wonge ora gelem ngejak kenalan, ora ngajeni marang wong liya mesthi bakal kangelan golet jodho.

Kahanan kang rame ing pasar senggol ora disia-siakake dening para warga Selang kanggo ngenalake produk-produk panganan kang khas seka Selang. Ana jipang kacang kang legit banget rasane, merga akeh kacang lan gendhise. Bocah cilik biasane seneng jajanan kaya mangkono. Uga ana lumpia isi urang kang gurih, pas banget kanggo lawuh mangan. Ora kalah enak, ana pisang gaweyane warga Selang kang maknyleng lan gurih banget beda karo gaweyane dhaerah liyane. Ana maneh panganan kang wis kawentar saka dhaerah Kebumen yaiku lanthing, rupane kaya angka wolu, rasane maneka warna, ana rasa keju, pedes, bawang lan rasa jagung. Panganan liyane kang uga gaweyan asli warga Selang yaiku geplak jahe, unthir-unthir cacing, unthuk cacing, cistik kang digawe seka gandum lan tesih akeh maneh. Kabeh mau digawe dening warga Selang kanthi cara kang tradisional, tesih nganggo tangan utawa ngandhalake tenagane dhewe. Panganan kuwi digawe dening ibu-ibu rumah tangga ing omah-omah istilahe home industri.

Pasar kang namung dipengeti ing sasi Maulud tanggal 25 iki ngepasi dina laire Kanjeng Nabi Muhammad SAW. Pasar iki dipengeti kanggo sarana raos syukur warga Selang dening Gusti Kang Maha Kuwasa kanthi cara nganakake acara pasar senggol kang dienggo warga kanggo sarana golet jodho. Sejatine pasar senggol iki dudu jeneng pasar asli, nanging merga ing kono padha senggol-senggolan bokong, nuli diarani pasar senggol. Sejatine ya ora mung senggol-senggolan bokong, nanging uga padha senggol-senggolan tangan lan perangan awak liyane. Iku sing disenengi dening bocah enom, utamane bocah lanang sing senenge padha nggleweh bocah wedon, nanging sing digleweh ya padha geleme.

Tradisi pasar senggol kudu dilestarekake murih ora klelep ing jaman kang sarwa canggih lan modern. Uga bisa dadi sarana kanggo promosi budaya lan pariwisata dhaerah Kebumen. Ora mung ngono, tradisi pasar senggol uga bisa dadi sarana kanggo ngraketake hubungan wong-wong kang maune ora padha kenal owah dadi kaya sedulur.