KAMUS BAHASA JAWA : MENGARTIKAN ARTI KATA DALAM BAHASA JAWA

-->

A
Antaka : mati
Alap : njupuk
Arum : wangi
Aris : tanpa sulaya, laras, sareh,alon,manis.
Astana : kraton,kuburan.
Agel : andhel-andhel
Anom : enom
Anuwun : nyuwun, njaluk
Anyelani : nyela
Amrih : ngudi,
Apén : si Wahya : wetu, wedar, kelair
Angrak : nempuh
Amurgani : sebab
Awit : jalaran, wiwit
Angok : anguk, aluwung
Angrungu : mirengaken
Astanira : tangan

B
Bapang : jabatan
Bera : ora ditanduri lan ora digarap.
Bapang : blabag njepapang dsipaku ing cagak.
Bumi : djagat,lemah.
Bendu : deduka, nafsu
Bubuhane : gaweane
Bangun : tulak
Bingar : katon padang polatane
Barang : gawanan

C
Catur :canten,gunem,kandhang.
Cumawuh : wis tepung meneh
Clatu : guneman

D
Dyan : murni, nyata, pancen
Datan : ora
Dêmang : sesebutane sewenehing abdi dalem
Dyan : murni, nyata, pencen
Dadya : dadi
Darma : kewajiban
Dyar : Nuli,Banjur.
Dadya : dadi
Dalan : ora
Dek : tanpa sing aren
Dawuh : tiba
Dawuh : kongkonane
Dedukane : nesune
Dataris : ora
Duka : nesu
Deduka : nesu
Den : Tuan
Dah : sabawa nggetak
Dangu : sue
Darbe : apa-apa sing diduweni
Durung : isih kurang karo mangsane, kang dituju
Dhapuripun : rupanipun, wujupitun.
Deder : garan panah

E
Éndra : ratu
Enggal : sabendina.

G
Garba : weteng, sambungan
Gumer : gumuruh
Guntur : Jugrung, soking Banyu.
Getir : Rasa kaya dene rasa jeruk purut.
Gegetun : kuciwa
Gugul : nangis
Ganalih : kasar
Gatik : gatuk satitik
Getere :ketir-ketir atine
Gumujeng : ngarep
Gaswiji : uwoh

I
Inggih :yaiku
Ing : wonten
Ingsun : aku.
Ingsun : aku.koe

J
Jati : kodrat, sabenere
Jubahira : jubah
Jajak : lurus
Jengkang : jengkangan tangan

K
Kwajibaning : kwajiban kang kudu dilakokke
Kaluputan : kesalahan
Kang dumawuh : kang tepung meneh
Kagyat : kaget
Kaprawira : kendel
Kumerket : raket
Kang : ingkang
Kedik : satitik
Kang : yang
Kamipurun : gelem
Katah : kathah
Karya : pagawean
Kang : kang
Kicabole : sangisore pipi
Karungu : mirengaken
Kawis : karang
Kowan : ora oleh apa-apa
Kapah : Ngonceki kopil.
Kardi : Pagawean, gawe, nindakake.
Kadi : kaya, pada
Keket : ruket
Ketawis : katara
Kusuma : kembang
Kinén : kinon
Karna : kupng
Kiwa : ala
Katon : katingal
Kusuma : kembang
Kadi : saking
Kasi : nganti
Kina : tuwa
Kêdhung : lubuk
Kukum : putusan
Ketawan : ditawan musuh
Kudus : suci

L
Lumawar : nglawan, lumawan
Liswane : lingsen, pawadan
Lir : pinda, kaya dene
Lintu : salah
Lami : sue
La : wangsulane sing diundang.
Lampah : laku
Lindri : ciut nanging endah nengsemake.
Lamun : yen, samangsa.
Landak : angkuh,pambekan.
Lawan : mangsa,tandhing,karo lan uga.
Linggih : Lungguh.
Lirik : obahing mata mandeng nisih
Lirang : peranganing barang sing tetangkep
Lulut : tresna
Laya : mati, rusak, sirna
Lamun : yen, samangsa
Lêrês : bener, pener
Laya : mati
Lampah : laku
Layu : mati
Landak : angkuh,pambekan.
Lira : kaya dene

M
Mubal : pada mumbul
Marang : nradjang, parang
Marang : tumuju ing, mubnggah tumrap ing dening
Mangka : kang dadi
Mapatih : patih
Mring : marang
Mulat : ndeleng ngewaske, namatke
Manguntar-untar : murup mubyar
Malangka : sumeleh
Moncer : nglewer dawa
Mrih : amrih, murih
Mingset : mingser ngalih sathithik
Maju : maju
Mimba : metu
Manahira : atine
Megung : mandeg ora mili
Mangilen : ngulon
Mundhi : nampa
Manis : legi,bechik
Mesum : katon atjum,aras-arasen lesu
Mobah : obah
Mami : ku, aku, kami
Mathuh : matur
Murang : ngarang, ngimpang, oara manut.
Maweh : aweh
Musrid : utama uripe,suci.
Muwus : clatu, guneman
Mawang : nyawang, ndeleng, nganggo ngelingi kahanane
Maras : wedi
Maras : kuwatir
Mekas : wekas
Mring : ing
Murti : awak
Mawa : nggawa, ngemot
Mesu : ngetokake kekuwatane
Marga : dalan, laku, cara
Maken : pakem
Menggah : sabanjure
Maambek : karo, lan

N
Narko : ngira ala
Nandhang : menganggo,nemahi,jandang.
Narpati : ratu
Nuli : enggal, ora gojag-gajeg.
Nuli : banjur
Nadyan : senadyan
Niti : mriksa
Nawang : nyawang
Nata : masang
Nistha : remeh
Noleh : noleh
Netepaken : tetep

NG
Ngandhika : ngomong
Ngundangan : ngundang
Ngakantrah : kawruhan ing akeh
Ngakrami : sumurut, sumunar
Ngura : ngodar-adur
Ngapyuk : nyiramake
Ngulami : wong kang pinter agama
Nglengger : ora obah
Nganan : nengen
Nyali : nyali
Ngancarani : nonjok ing tombak
Ngedhak : ngrengkuh
Ngreh : ngereh
Ngereh : mrentah
Ngajengaken : ngarepe
Ngunjung : nemoni

P
Praja : niyat, karep
Padheg : tetep
Purwane : wiwitan kang dhisik
Prakawis : prakara
Prawadhaga : prajurit
Pan sarwita : ananging sarta
Pura : kedaton.
Patitis : terang.
Pumang : wong lanang
Pan : rak
Pan : Ananging
Pun : uwis
Panggawa : pambekta
Prabawa : kaluhuran
Pan : ananging
Prayogi : panglimbang kang becik, pantes.
Pasamoewan : pakehan,paklampuking wong- wong sawetara, pista mangan enak, kumpulan sarahsehan, gegolanang wong-wong kang tunggal agama
Prayogi : panglambang kang becik, pantes.
Pan : Ananging
Purwa : wiwitan, kang dhisik
Padon : padu
Poerwa : wiwitan
Prana : pangrasa ati
Pukulun : gusti, bendara,
Prapta : tekan, teka
Pan : ananging, wis
Pita : kuning
Paran : apa, kepriye
Punti : pisang
Piningit : dijaga
Pati : mati

R
Ruwet : buindet, kisruh, angel paniti priksane, prakara, bingung.
Rura : rusak
Rong : maju
Rong : loro
Radita : srengenge
Rumuhu : Dhisik,biyen
Ramededer : kaku, lan kenceng
Risak : rusak
Ruameksa : njaga
Radiha : rada
Rukessa : njaga

S
Sura : wani
Sati : setia
Sidik : nyata, sanyata
Raga : awak
Sarak : panggonan
Sabda : swara, gunem, tetembungan
Séna : prajurit, wadyabala
Sanggêm : siap
Sêkar : kembang
Suma : kembang
Samya : pada, sami
Sentana : sanak sedulur priyayi gede, pengiring brayate lurah desa
Sasat : kaya, meh pada karo, aja sing
Sembaga : sumbaga
Sembada : sarwo kacukupan, cocok, patut, pantes rada sugih, kacukupan
Sayekti : Nyata
Sayekti : Nyata
Sarwi : sarto
Sarik : wewelak
Sir : pangarah
Sun : aku
Sirep : Sareh, sidem, maripanas
Sanging : Digelapake emas.
Sastra : lajang.
Soring : ngisore
Singup : singup
Sira : dewek-dewek
Sagunge : sakabehane
Sawuse : saklebare
Sira : deweke
Sandhika : omongan
Sedene : lan, dene, uga
Wang : peranganing rai
Sekarat : detik-detik arep meh mati
Samad : sawab
Solah : pratingkahe
Sumyak : rame
Swanita : getih
Samya : sami, pada
Sudiran : kendel banget
Saking : saka
Solah : pratingkah
Silih : genti-genten
Saknalika : sakmenika
Saking : saka
Sira : kowe
Santosa : kukuh
Sembada : sarwa kacukupan, cocok, patut pantes rada sugih, kacukupan
Sasaged : saged, bisa
Sawangan : surgapaning kali ing segara
Sembada : sarwa kacukupan, cocok, patut, pantes, rada sugih, kacukupan
Surbanipun : surban kang dienggo
Sawatara : sauntara
Sapang : pangestu

T
Talinggih : lungguh
Telase : entekke
Tangi : digiugah supaya tangi, digegasah, digugah atine
Tuwin : lan uga, lan maneh
Titih : atos, padet, panggemblenge
Titikaning : tanda sing mratelakake, tetengger
Tagupuh : sarta kesuen
Timbalanipun : celukaning
Tingalit : cilik
Tan : ora
Tadhah : apa-apa sing dienggo nampani apa-apa
Taklim ; kanti,ormat. Ngajen.
Taklum : kanthi urmat,ngajeni
Tara : antara
Tan : ora
Temah : takdire lelakon
Trus : terus
Taklum : Kanthi Urmat, nagjeni
Tarangga : jaran
Tarunni : bocah wadon enom
Tawira : prajurit
Tutur : piwulang
Tan : ora
Tolek : endang,enggal
Tamsil : tuladha becik
Truna : enom jaka/prawan
Téja : cahya
Truna : tuwa

U
Ujar : gunem, wetureng tembung, niyat kang kawestu

W
Wisma : omah
Wicitra : éndah banget
Wanah : warêg
Watang : gentir, kayu prebatang, sodoh.
Wana : alas
Waskitha : weruh sakdurunge winarah
Wiyata : piwulang
Wirid : wejangan
Winulat : tuladha
Wadana : pengarep, panggede, pemimpin.
Wara : wara-wara
Winulat : nulat →tiru
Wra : sumrambah, wrata
Wawan : lawan, lelawanan, saning raja kaya
Wasiat : piwelinging wong sing adjal sing kudu padha diestokake, wewarah tunggalanepara leluhur.
Wurung : ora sido,ora dadi
Wadana : golongane prajurit.
Wadya : prajurit
Wangune : ajake,empere,kaya
Wot : gawa,momot,mot,momot,pring gluh.
Wantah : tanpa ana kecampuran apa-apa
Wikrama : ndanjah, kekendelan
Wus : uwis
Wardaya : ati
Wira : wong lanang, prajurit
Winingkis : dilingkis
Wawan : lawan
Wicara : omongan
Waju : banyu
Wadana : sangkem, rai, pangarep, pangarep (panggede) ning golongan priyayi.
Wengis : bengis, katon sumengit
Wiladyan : tetuwuhan
Wentis : pupu, kempol
Wonten : ana
Wakêd : watês

Y
Yudha : perang
Yata : banjur, nuli